برگردان اشعاری از صالح بیچار / زانا کوردستانی

"صالح بیچار" (ساڵح بێچار) شاعر، نویسنده، ترانه‌ سرای و روزنامه‌نگار کورد عراقی، در نخستین روز جولای ۱۹۶۷ میلادی، در محله‌ی "سەرشەقامە" شهر سلیمانیه‌، پایتخت اقلیم کوردستان دیده به جهان گشود.
وی طی سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ میلادی در خیابان مولوی آن شهر، کتاب‌فروشی داشت و همین امر سبب‌ساز آشنایی وی با بسیاری از نویسندگان، شاعران، هنرمندان و خوانندگان آن دیار شد.
نخستین شعرش در سال ۱۹۸۳ در روزنامه‌ی هاوکاری منتشر شد و تاکنون اشعارش به زبان‌های عربی و انگلیسی و فارسی و... برگردان شده است. همچنین خوانندگان بسیاری از جمله: عدنان کریم، شهین طالبانی، چوپی فتاح، شیلان عثمان، بختیار صالح و... اشعار او را خوانده‌ و اجرا کرده‌اند.
ایشان در سال ۱۹۹۱ با خانم "منیره رسول" ازدواج و از این ازدواج صاحب سه دختر و دو پسر شدند.

▪فعالیت‌های ادبی و هنری و اجتماعی:
- عضو کنگره‌ی اتحاد نویسندگان کورد
- عضو مجلس روشنفکران کورد
- عضو اجرایی کنگره‌ی ادبی و هنری گلاویژ
- عضو اجرایی خانه داستان سلیمانیه
- عضو سندیکای روزنامه‌نگاران کوردستان
- عضو فدراسیون نیمه دولتی روزنامه‌نگاران (IFJ)
- همکاری با مجله‌ی پەپوولەی مناڵانە، ماهنامه‌ی یادگار و روزنامه‌ی کوردستان نو و...
و...

▪کتاب‌شناسی:
- ئەوان مرۆڤن بەرلەوەی بەساڵچووبن - ٢٠٠٣
- فریشتەسپییەکان - ٢٠٠٥
- ھاوڕێیانی ژینگە (ئۆپەرێت بۆ منداڵان) - ٢٠١٢
- دیوانی ساڵح بێچار - ٢٠١٩

▪نمونه‌ی شعر:
(۱)
چاوەڕوانیی،
دەریایەکە...
وشک ناکات، لەبن نایە
خۆرئاوایە و چاوەڕێتم...
دڵ دەڵێ دێ،
ئەو پێیوایە...
کەچی گومان لە ناخەوە
دەمڕوخێنێ،
دەمترسێنێ،
دەمگریەنێ...
دەڵێ نایە!
◇
چشم انتظاری،
دریایی‌ست...
که خشک نمی‌شود و از بین نمی‌رود
غروب است و چشم انتظار تو...
دلم می‌گوید که می‌آید،
دلم گواه می‌دهد...
در حالی که تردید و دو دلی از درون
نابودم می‌کند،
می‌ترساندم،
به گریه می‌اندازدم،
و آن تردید می‌گوید که نمی‌آیی...

(۲)
تۆ لێرە نیت
هەموو شت لە جێی خۆیەتی
هەمان شوێن و
هەمان وەرز و
هەر ئەو شارە و
هەمان شەقام
من هەر منم و
هەر ڕێبواری هەمان ڕێگام؛
بەڵام دونیاکە گۆڕاوە..
ئەمجارەیان، تۆ لێرە نیت..
من بە تەنیام!
◇
تو اینجا نیستی،
همه چیز جای خودش است!
همان جا و
همان فصل و
همان شهر و
همان خیابان
اما من باز منم و
رهگذر همان راه‌ام،
اما دنیا عوض شده است...
این بار که تو اینجا نیستی...
من فقط تنهام!

(۳)
هەوا، بۆنخۆشه...
ڕەنگە، تۆ بیرتچووبێت
پەنجەرەکەت دابخەیت!
◇
هوا، بوی خوشی می‌دهد...
نکند، تو فراموش کردی
پنجره‌هایت را ببندی!

(۴)
ئەمشەو ڕۆحم هاتۆتە لات
لە من یاخی و
زۆر شەکەت و سەرەڕۆیە
داڵدەی بدە، پەنابەری...
مەملەکەتی عیشقی تۆیە!
◇
امشب روحم به سوی تو آمد
از من گریزان و
بسیار خسته و دردمند
پناهش بده، که تو پناهنده‌ای...
ملت تو عشق توست!

(۵)
ئەو کاتانەی پێکەوەین
گوماندەکەم لە چاوم
کە بێ تۆشبم، بێ گیانم
سەیرە، لە دوورییت ماوم!
◇
زمانی کە با هم هستیم
شک می‌کنم که بیدار هستم
چونکه بی‌تو هم باشم، مرده‌ام
تماشا دارد که بی‌تو زنده‌ام هنوز!

(۶)
هەر نیگایەک...
بەس بوو کە من ئیتر بفڕم
لە جێگایەک،
بە دوورییت ڕانایەم، ده‌مرم!
◇
فقط یک نگاهت کافی‌ست...
برای من که به پرواز در آیم
به هر جا،
به دوری تو عادت ندارم، می‌میرم!

(۷)
بینینی تۆ
لە بینینی خەونێک دەچوو،
تێتنەگەیشتم؛
تا، لە بوونت دڵنیابووم
بەجێتهێشتم!
◇
دیدن تو
مشابه یک رویا است،
این را نفهمیدم،
تا بودنت را مطمێن شدم
ترکم کردی!

(۸)
وەکو "یەعقوب" وا کوێر دەبم
"سەبری ئەیوب" لە کوێ بێنم تا،
بە بۆنی کراسەکەت
چاوی نابینام ھەڵبێنم !
◇
همچون یعقوب کور شدم
صبر ایوب را از کجا بیابم تا
با عطر پیراهنت
چشم کورم بینا شود!

(۹)
هەق بەکامیانە
هەر یەکەیان چوار پیتن،
ژیان و مردن!
◇
حق با کدامشان است
هر کدامشان چهار حرف‌اند،
زیست (زندگی) و مرگ!

(۱۰)
زەکاتی ماچ
رەمەزانی عیشقە، ئازیز
جەژنی دیدار، ده‌خه‌یته‌ که‌ی
من، سه‌رفیتره‌ی خه‌مم داوه...
تۆ، که‌ی زه‌کاتی ماچ ده‌ده‌ی!
◇
زکات بوسه،
رمضان عشق است، نازنین!
عید دیدار را به چه زمانی موکول کرده‌ای؟
من که فطریه‌ی غم‌ام را داده‌ام...
تو چه وقت زکات، بوسه را پرداخت می‌کنی؟!

(۱۱)
له بەر خۆمەوە گۆرانیم دەگوت،
ئەو رۆژەی دایکم، پێیگوتم: ڕۆڵە...
وا دیارە دڵت پەداکردووە!
ئەو نەیدەزانی...
تو زۆر لەمێژە،
دڵمت بردووە!
◇
با خودم آواز می‌خواندم،
یک روز مادرم، به من گفت: عزیزم...
انگار عاشق شده‌ای؟!
او نمی‌دانست...
تو خیلی وقت پیش از این،
دلم را برده‌ای!

شعر: #صالح_بیچار
برگردان: #زانا_کوردستانی